Son Timurlu
“Son Timurlu”, Timur’un torunlarından Babür Şah’ı (1483-1530) anlatmaktadır. Babür, henüz 13 yaşında babasının ani ölümü üzerine tahta çıkmak zorunda kalacak ve ölümüne kadar 40 yıl sürecek inanılmaz bir mücadele verecektir.
1500'lerde kurulan ve İngiliz emperyalizmi tarafından 1871'de yıkılana kadar Hindistan'da aslında bir Türk devleti olduğunu görüp tarih bilginizi sorgulayacak, babür'ün şiirleri ile kimi zaman coşacak kimi zaman melankoliye kapılacak, Portekiz sömürgecilerini Hindistan'da karşılayacak, Babür'ün torunu Ekber'le bir ateist Türk hükümdarın laikliği ilanına şaşacak, Tac Mahal'i yine bir Babür torununun yaptığını keşfedeceksiniz. Meveraünehir'de başlayıp Hint Okyanusu'na kadar sürecek 350 yıllık bir serüvende kendi ruhunuzu buluşturacak, tarihimizdeki büyük hazineyi keşfedeceksiniz.
Ece Ayhan’ın ünlü şiirinden sonra Maveraünnehir bize hep Deniz Gezmişleri çağrıştıracaktı:
Devletin ve tabiatın ortak ve yanlış sorusu şuydu:
-Maveraünnehir nereye dökülür?
En arka sırada bir parmağın tek ve doğru karşılığı:
-Solgun bir halk çocukları ayaklanmasının kalbine!dir
Bu romanı okuduktan sonra ise Maveraünnehir’in nereden çıktığını öğreneceksiniz: Babürlülerin gözyaşlarından…
Son Timurlu büyük mücadelelerin, büyük ideallerin, büyük insanların, büyük aşkların romanı.
Bu romanda insanlığınızı yeniden sorgulayacak ve kendi ruhunuzu bulacaksınız.
Özellikle Babür’ü ve oğullarını anlattığı Son Timurlu romanı ile büyük ün kazanır. Tarihi romancılıkta büyük bir zirve noktası olan roman, Yıldızlı Geceler ve Evladlar Geçidi olarak iki ayrı cilt halinde yayınlanır, sinema ve tiyatroya uyarlanır.
Son Timurlu, Timur’un torunlarından Babür Şah’ı (1483-1530) anlatmaktadır. Babür, henüz 13 yaşında babasının ani ölümü üzerine tahta çıkmak zorunda kalacak ve ölümüne kadar 40 yıl sürecek inanılmaz bir mücadele verecektir.
Maveraünnehir’de padişah olan Babür, Timur’un torunu, aynı zamanda Timur’un diğer torunu Uluğ Bey’in akrabasıdır. Türkiye’de çok tanınmasa da özellikle Atatürk döneminde tarih kitaplarında kendisine geniş yer verilmiş ve şöyle denilmiştir:
“Babür, Türk ve hatta cihan tarihinin hakikaten büyük ve mümtaz evlatlarındandır.”
Babür, kendi adına bir imparatorluk bırakan bir devlet kurucusudur. 1500 yılı başlarında kurduğu Babürlüler İmparatorluğu’na dönüşen, tüm Hindistan’da egemen olan ve 1858 yılında İngiliz sömürgecilerine karşı verdiği son büyük savaş sonucunda yıkılan devlet, Osmanlı İmparatorluğu’ndan sonra tarihin en uzun ömürlü Türk devletidir.
Babür’ün ona asıl büyüklük kazandıran yanı sarsılmaz mücadeleciliğidir. Her şeyini kaybettiği çocuk yaşlarından itibaren hayatı hep inanılmaz zorluklarla geçmiş, ama hiç yıkılmamıştır. Büyük bir padişahken bir kalede kuşatılmış, 80 askeri ile yeniden bir imparatorluk kurabilmiştir.
Babür’ün bu yılmaz gücü onun ruhunun derinliklerinde yatan bir güzellikten kaynaklanır. Daima iyiden, güzelden, haklıdan, halktan yana olan bir insandır.
Şiirleri ancak Fuzuli, Ali Şir Nevai gibi şairlerinkiyle kıyaslanabilecek büyük bir şairdir. Büyük bir Türkçecidir, Farsçayı reddederek Çağatay alfabesini oluşturur. Bilimsel bir bakış açısına sahiptir ve en önemli miras olarak Uluğ Bey’in rasathanesini görür. İslam’ın resim yasağına karşı ressamları destekler, sanatçıları koruması altına alır.
500 yıl önce yaşamıştır ama onun ilericilik anlayışı günümüzde bile hâlâ ileri kalmaktadır. Kendisi Müslüman bir devlet kurmuştur ama bu devlet tarihin ilk laik devletine, hem de daha 1500’lerde dönüşecektir. Gerçekten de Hindistan’da kurulan Babürlüler İmparatorluğu, tüm dinlerin ve milliyetlerin laik bir idare altında birlikte yaşadığı, günümüzde bile eşi olamayacak bir devlettir. Bu da Türklerin hümanizminin, laikliğinin, ilericiliğinin en büyük kanıtıdır.
Babür’ün oğlu Hümayun ve torunu Ekber de büyük insanlardır. Ekber, Hint tarihinin bugün bile en büyük ismidir. Hâlâ filmleri yapılmakta, ibret veren hikâyeleri anlatılmaktadır. Büyük bir imparator ve Aydınlanmacıdır. Çağdaşları daha din savaşları verirken o tüm dinleri tek çatı altında, tek bir mabette toplamış olan, açıkça ateist bir padişahtır.
Kadirov, Babür ve oğullarının 100 yıllık mücadelelerini anlatırken sizi sıkça ağlatacak, oldukça sarsacak, iyilerle kötüler arasındaki savaşta iyilerin yanında saf tutarken, kötülerin kalleşlikleri karşısında şaşırıp kalacaksınız. Babür ailesinin kadınlarının büyüklüğüne hayran olacak, eşler arasındaki aşkın gücüne imreneceksiniz.
Ece Ayhan’ın ünlü şiirinden sonra Maveraünnehir bize hep Deniz Gezmiş’leri çağrıştıracaktı:
Devletin ve tabiatın ortak ve yanlış sorusu şuydu:
-Maveraünnehir nereye dökülür?
En arka sırada bir parmağın tek ve doğru karşılığı:
-Solgun bir halk çocukları ayaklanmasının kalbine!dir.
Bu romanı okuduktan sonra ise Maveraünnehir’in nereden çıktığını öğreneceksiniz: Babürlülerin gözyaşlarından...
Son Timurlu büyük mücadelelerin, büyük ideallerin, büyük insanların, büyük aşkların romanıdır. Bu romanda insanlığınızı yeniden sorgulayacak ve kendi ruhunuzu bulacaksınız.
* Pirim Kadirov, 21 Aralık 2010’da Taşkent’te, 82 yaşında vefat etti.
Gökçe Fırat
Ekim 2009